Hồ Đình Nghiêm

VẦN VÈ VẼ VIẾT

tản mạn

Thuở nhỏ, mình mê đọc truyện Tàu. Đọc quên ăn, thức trắng; và cái đọc bù đầu kia đã dắt mình đi xa, bỏ trốn sách vở giáo khoa. Những thứ phấn trắng bảng đen ở trường lớp thì luôn rao giảng mọi chuyện hóc búa, khô khan khó nuốt. Nguyên tắc kỷ cương định đề phản ứng quy luật hằng số vô cực… thảy là một dung nhan cực xấu. Không một học trò nào mang bộ mặt vui tươi khi đối mặt nó. Nhăn nhó, khổ sở, nhíu mày cau trán, mồ hôi giọt ngắn giọt dài là quá trình tất yếu khi bạn còn ngồi mài đít ở ghế nhà trường. Thầy cô luôn đại diện cho một thế lực siêu khủng sẵn sàng chơi khó bạn. Số không (đã đành). Học lực kém, chẳng chuyên cần! (chấp nhận). Nhưng gửi thư mời gặp mặt phụ huynh cho bằng được để càm ràm vạch lá bắt sâu thì bắt đầu nghe oải. Thế nên bọn trẻ đương đại giờ nầy mới có châm ngôn kỳ lạ: “Bố mẹ là phù du, chu du là tất cả”. Chu du là lang bạt kỳ hồ rày đây mai đó hay Chu Du là tên một nhân vật làm quân sư do bực mình nộ khí xung thiên, tức tối hộc máu đang sống chuyển qua từ trần trong Tam Quốc Chí?

Mình mê đọc truyện, mình nghĩ thầy cô muôn đời không cách gì tài giỏi cho bằng những vị tác giả viết ra kỳ tình giả tưởng, thiên kinh vạn quyển chất cao như núi kia. Họ có thứ bút pháp lạ, tả cảnh hai dũng tướng đối mặt rồi nhào vào quần thảo nhau: “… đương hỗn chiến y bèn hồi thương lui ngựa: Cha chả, đánh giỏi quá hé? Mặt mũi cũng thuộc loại dễ ngó. Nhưng… Y ngưng nói, dành hơi sức để thúc ngựa vào trận địa lần nữa, hoa thương lên, chập chùng ánh sao rơi rớt. Người ngoài có dụng sức tạt cả chậu nước vào cũng hổng làm y ướt áo được bởi vũ khí kia múa tít chẳng gián đoạn tợ bức mành phủ che. Thi triển xong ba chiêu thức y lại lui ngựa, chống thương trợn mắt nhìn địch thủ: Tên họ nhà ngươi là chi, kíp khai mau để ta gia ơn cho ngươi hồn du địa phủ. Diêm vương hẳn cũng phải ngậm cười mà trông đợi tin vui”...

Một “sư phụ” khác thì dắt người đọc đối mặt với tình huống ly kỳ hơn: “… đêm tối đen như mực xạ, chỉ có ánh đuốc chập chờn mờ tỏ cắm ngoài cổng sơn trang, phải vận nhỡn tuyến mới phát hiện có bóng dạ hành vừa phi thân lên mái nhà rồi nằm dán người xuống mặt ngói âm dương. Dường như bộ tịch nọ e là phường đạo chích. Hảo hớn thì không hề làm những việc ám muội. Bóng đen kia nằm im hơi kín tiếng một đỗi, khi biết thời khắc thuận tiện đã chín mùi, y mới cạy tháo nhẹ vuông ngói để trông xuống địa hình bên dưới. Y thót tim, gia chủ vẫn còn thức bên ánh bạch lạp. Gia chủ mình trần trùng trục đang bày cuộc mây mưa với một thị da dẻ trắng ngần tựa pho tượng mỹ nhân. Chao ôi, đêm nay không trăng sao, nếu có, hẳn chị Hằng cũng phải e lệ đỏ mặt mà trốn vào mây đen khi ngó xuống cảnh đờn ông đang vật đờn bà. Thôi, cảnh phòng the nhúc nhích thể sự căng thẳng thế nào thì ai nấy cũng đều đã tường, kể ra làm gì cho tốn giấy!”

Tuyệt bút! Viết như vậy hèn gì có người vừa xem vừa vỗ tay vào đùi thích thú: Khá khen! Khá khen! Thời mình còn nhỏ, thấy người đọc truyện dường như ruột luôn để ngoài da, chẳng thèm dấu nhẹm cảm xúc. Đọc phải đoạn định mệnh bắt hai kẻ yêu nhau phải chia lìa thì họ cầm lòng không đậu, buộc phải để suối lệ tuôn trào, sụt sùi thương cảm. Lại đưa tay ra, không vỗ vào đùi, mà chà xát vào lồng ngực: Trớ trêu thế? Tội thay! Thương thay!

Ngày tháng tợ vó câu phi nhanh bên ngoài cửa. Thời gian tựa nước chảy dưới chân cầu cuốn theo hoa trôi, con người dần dà đánh mất chút hồn nhiên tánh bản thiện. Quốc gia, Việt cộng, cảm tình viên. Ác ôn, nợ máu. Thủ tiêu, học tập cải tạo. Tâm hồn bào khuyết thành xơ cứng, hoạn nạn dồn dập tới làm niềm đau chai lì, tin vui đến nhỏ giọt chẳng khiến họ vỡ òa thống khoái. Họ đọc sách và biết cách chôn dấu những biểu tỏ, chẳng còn ai la toáng lên, không còn ai “khi vui muốn khóc buồn tênh lại cười”. Cha chả, sao nghiêm khắc thế! Sao lại bình phẩm “văn chương hạ giới rẻ như bèo”. Không cách gì mua vui nỗi, dù chỉ một trống canh. Thót tim! Vậy mà có lắm kẻ xẳng xái nhắm lối sạn sỏi mà dẫm bước. Viết cái này in cái nọ, quảng cáo cái này biếu xén cái kia, túi bụi lùng bùng đầu bù tóc rối. Văn thi sĩ mà lị, đâu có ai quởn chớ! Nay tùng tam mốt tụ tứ, vô hội này vào hội khác. Chúng ta cũng xem như đồng hội đồng thuyền, xin cứ yên vị, đừng xớn xác mà đắm thuyền chết ngắc ngoải, xác trôi sông! Mao chủ tịch bên Tàu từng phát biểu trước đội ngũ sáng tác văn học: Chúng ta có lợi thế là đất rộng người đông, các đồng chí cứ chuyên cần viết cho nhiều vào, thế nào trong ức triệu hằng hà cũng nhặt ra được một tác phẩm! Cờ đỏ nạm chùm sao vàng phần phật reo vui trong gió. Lời đồng chí lãnh tụ suốt đời chẳng đánh răng gửi xuống bầy đàn luôn an tâm đi dưới tấm bảng chỉ đường, hân hoan nghe, hồ hỡi khắc ghi lời truyền đạt nặng tựa chân lý. Xăng có thể cạn lốp có thể mòn nhưng số máy số sườn vẫn không hề thay đổi. Lọ phải ngôn! Trẻ lên ba cũng tường.

Tháng ngày sãi bước bằng đôi hia bảy dặm. Vừa lên ba thoắt cái dậy thì, mới dậy thì thoắt cái con đàng cháu đống. Tợ hồ đích thị là truyền nhân của Mít-tờ Phù Đổng thiên vương. Thời gian mới ký giấy ngũ thập tri thiên mệnh lại loay hoay gửi đi ăn tiền già sớm tối về đuổi gà vườn hoang. Sao chóng thế? Mới thấy ông cạp nguyên cây mía mà giờ này mếu máo đeo hai hàm răng giả thế kia! Ngày nọ thấy bà cười tươi rói sao ngày nay im hơi lặng tiếng tay chân lạnh ngắt. Gióng hỏi cho ra nguồn cơn. Đau răng mà chết. Đã dễ sợ chưa! Nên đi nha sĩ chuyên khám định kì đấy nhá. Mụ cô mi, chuyên móc họng, tau nói giọng Huế chớ bộ. Chớ đau kiểu chi mà phải chết lận?

Ừ, mùa thu lá bay. Tuổi này nên ví với cảnh chạng vạng, chập choạng đời người. Loay hoay làm được chút gì hay chút đó, biết đâu mai hậu ký gửi cho tháng ngày lưu vong một chút gì để nhớ. Đó là tâm cang của ông bạn miền xa mà mình quen. Ông làm thơ, vô số, thấy chưa đã, ông vọc màu vẽ tranh, lại chưa sướng, ông xoay qua viết văn, rồi dịch sách. Lu bu. Thích Bận Bịu. Thành tâm, mình có lựa lời thưa gửi nhẹ nhàng: Nếu anh chịu đèn một lãnh vực nào thì xin rán sức chăm chút tới nó. Ký gửi sức lực cho nhiều người tình, đa đoan quá e khổ. Đường đi thêm dài ra, chẳng đến nơi đến chốn một bến bờ nào. Một vợ thì mình không hình dung ra sự cố việc ngủ, mộng bình thường, nhưng hai bà trở lên thì đường tới La Mã bị dồn cục ở chuồng heo. Mình không phải Mao xến xáng, dĩ nhiên, nên phải chịu thua lỗ, đàn gãi tai trâu. Ông ấy giận mình, cắt đứt liên lạc. Thà ta phụ người còn hơn để người phụ ta. Ông vẫn mần thơ, ông vẫn quậy vẽ, ổng vẫn diết dăn, chuyên cần chuyển dịch sách tiếng Tây tiếng u; và không chừng xem mình là hạng ù ù cạc cạc. Nói rứa mà tại làm răng không chịu hiểu cho hè! Kệ cha hắn. Chết bỏ bể bỏ. Tau chơi đàng hoàng, có ăn gian chi mô mà sợ!

Trước đây, khi chưa bỏ xứ, mình là dân Mỹ thuật, học vẽ có trường ốc. Một đứa “chính quy” như mình, do tiêm nhiễm những căn bản hội họa nên vô tình có cái nhìn hơi khắc khe. Mình từng bôi xóa hoặc thủ tiêu thành quả lao động chẳng tiếc thương: Mang tiếng tốt nghiệp ngôi trường ấy mà vẽ như thế này ru? Điếc không sợ súng, chả sợ chúng bạn cười sao? Ngộ nhỡ như vào một đêm trăng sáng vằng vặc, chị Hằng lỡ ngó ra tấm tranh e chị phải tìm mây đen mà thẹn thùng lẫn trốn mất. Cha chả, nhà ngươi kíp khai tên họ ra mau, vẽ gì giống mèo cào thế hở! Phàm làm việc gì cũng phải có căn cơ chú mày ạ. Thư bất tận ngôn!

Vẽ, đôi khi là một hành động tự sướng. Khi muốn đạt khoái cảm ta phải tập quên bén những quy luật những lề lối những định kiến những công thức. Sau hết, ta nên trang bị, cấy vào lòng sự can đảm, ai chết mặc bây. Lòng ta đang cần một nơi để xả óa nỗi niểm. Vung tay, dùng màu bôi vằn vện lên tấm bố trắng, trắng quá nhìn không ra… ai biết tình ta có mặn mà…

Thời gian như tên bay, mới ngày nào người ta làm thơ, viết văn, tóm tắt là dân ngoại đạo, giờ này cổ lai hy, họ đổi món manh động một vọc màu giỡn cọ. Cho hay, hội họa e là sân chơi rất dễ đặt chân lai vãng hoặc thường trú, nếu muốn. Mình e dè khi được ngó tranh Du Tử Lê, Nam Dao, Trương Vũ và vô vàn quý vị lỡ trao duyên với người đẹp hội họa. May mà mình chưa đọc phải những bài phê bình văn học của tam vị kia, họ có chê bai thơ văn của chúng sinh là thấp kém? Dựng nên một cái tên cho người ta biết tới, điều ấy thực sự khó hay dễ? Rồi tình đời bạc ác, rồi mọi thứ phôi pha. Lại nghe ra câu hỏi: Đau răng mà chết? “Tôi là Nguyễn văn Bé. Tôi vẫn còn sống đây”.

Văn hào Lỗ Tấn, người nước lạ chuyên bành trướng, có nói: “Đừng sợ người ta không biết tới mình, chỉ sợ là khi biết, họ nghĩ gì về mình”.

Than ôi! Chuyện sính món này thức nọ trong cõi sáng tác văn học nghệ thuật tâm tính thất thường thì ai nấy cũng đã tường. Kể ra làm gì cho tốn giấy!

Đang đánh chưa hạ hỏa lại nghe trống lệnh bắt thu quân, y lùi ngựa ngoái đầu vuốt râu: Cha chả, giỏi hè giỏi hè, lâm trận đã lâu hung mà chưa ngã ngũ. Đối phương cười, giọng khi dễ: Chớ nói năng lôi thôi thì ta đây sẽ niệm tình tha thứ.

Hai bên cuốn cờ lui binh, cát bụi mịt mù vùng quan ải ngàn dặm xa ngái cố quận. Năm ấy trời trở, tiết hạ chí mà binh lính người ngựa đều ướt đẫm, xuất hạn đầm đìa. Trăng treo đầu núi, đỏ ối tợ ánh dương quang, đêm đang nhích lại gần lều vải run gió.

Hồ Đình Nghiêm

http://www.gio-o.com/HoDinhNghiem.html

© gio-o.com 2012