Stieg Larsson
the girl with the dragon tattoo
thiêu nữ có h́nh xâm con rồng
Có thể nói quyển tiểu thuyết Thiếu Nữ Có H́nh Xâm Con Rồng và tác giả quyển sách là một “hiện tượng” văn hóa đọc ở Tây Âu hai năm trước và ở Mỹ vào mấy tháng cuối năm 2008. Là hiện tượng v́ con số ấn bản bán ra cho đến nay đă lên trên 2 triệu bản ở Tây-Âu. Sự thành công của quyển truyện này rất đáng ngạc nhiên v́ đó chỉ là một quyển truyện thuộc loại “phá án”, không hẳn là một tiểu thuyết trinh thám, và tác giả Stieg Larsson là một tên tuổi mới, chưa từng được người đọc biết nhiều. Hơn nữa Stieg Larsson đă qua đời vào năm 2004 trước khi quyển sách này ra mắt độc giả. Chỉ sau khi là một tác giả có sách bán chạy nhất người ta mới chú ư đến tiểu sử của Stieg Larsson: ông sinh ngày 15 tháng 8, 1954 ở Skelleftehamn, Thụy Điển và từ trần đốt ngột v́ bệnh tim ngày 9 tháng 11, 2004. Cái chết bất ngờ của ông hiện nay cũng c̣n là một nghi vấn v́ trước đó Stieg Larsson đă liên tục nhận được nhiều thư hăm dọa, lên án tử h́nh ông. Trước đây ông được biết tới như một kư giả, một nhiếp ảnh viên, một nhà họat động chính trị tích cực nằm trong Liên Đoàn Công Nhân Cọng sản và cũng là một người đứng đầu nhóm những tay hâm mộ tiểu thuyết giả tưởng ở thủ đô Stockhom. Về chính trị, Stieg Larsson là chủ biên một tạp chí có khuynh hướng Trốt-kít. Năm 1981 ông vào làm cho cơ quan thông tấn Tidningarnas Telegrambyrå (TT) lớn nhất của Thụy Điển, sau đó tự đứng ra thành lập Swisdish Expo Foundation, làm chủ biên tạp chí Expo có mục tiêu chủ yếu tố giác những cơ quan và những hành động tội ác của các tổ chức kỳ thị chủng tộc và độc tài cánh hữu, nhất là giới tư bản cánh hữu. Ông cũng tích cực tham dự những cuộc hôi thảo chính trị và nổi tiếng là một nhà phản biện có tài nên đă bị nhiêu kẻ thù chính trị dọa giết. Viết truyện đối với Stieg Larsson chỉ là để giải trí sau giờ làm việc ở ṭa soạn. Mây tháng trước khi từ trần, ông giao cho nhà xuất bản Norstedts ở Stockhom bản thảo bộ trinh thám trường thiên Thiên Niên Kỷ gồm 3 tập với tập đầu là quyển Kẻ Thù Ghét Phụ Nữ được xuất bản ở thụy Điển năm 2005 và quyển này khi được dịch sang Anh ngữ lại có tựa đề Thiếu Nữ Có H́nh Xâm Con Rồng. Bộ Thiên Niên Kỷ đă được xuất bản toàn bộ bằng tiếng Thụy Điển. Sách của Stieg Larsson hiện đă được dịch sang 25 ngoại ngữ.
Phần Mở của quyển truyện bắt đầu vào một ngày Thứ Sáu tháng 11, cũng là ngày kỷ niệm sinh nhật thứ tám mươi hai của lăo Henrik Vanger, và hàng năm kể bốn mươi ba mươi năm nay cứ đúng ngày này lăo đều nhận được một bông hoa tên tiếng La tinh là Leptospermun (Myrtaceae) rubinette do một kẻ ẩn danh bí mật gửi tới qua ngả bưu điện. Mỗi năm dấu bưu điện cho thấy món đồ được gửi từ một địa danh khác nhau. Và năm nay là từ Stockholm. Đây là một loài hoa quí hiếm, và v́ lăo muốn truy ra tung tích kẻ gửi hoa nên đă nhờ thám tử cũng như những nhà thực-vật-học t́m hiểu về loài hoa này nhưng tất cả đều chịu thua không thể t́m ra nguồn gốc nơi kẻ bí ẩn đă mua và gửi hoa đi v́ kẻ này đă dấu tung tích thật tài t́nh. Năm nay, ngồi trong pḥng khách, ngẩng nh́n 43 bông hoa ép khô đóng khung kính treo trên tường, lăo ngạc nhiên thấy ḿnh lần đầu bật khóc nức nở.
Sau phần Đề Từ tác giả cung cấp cho người đọc một bảng ghi gịng giơi ba đời họ nhà Vanger với Henrik thế hệ thứ nh́, con trai út của Gottfried sinh năm 1920.
Quyển truyện “phá án” gần 500 trang này hấp dẫn người đọc ngay từ những trang đầu. Tác giả cấu ttrúc truyện gồm 4 Phần ngoài Phần Mở và Phần Khép, số chương trong các phần đánh số liên tục với tựa đề các chương đều là tên Ngày và Tháng đi kèm, người đọc do đó có những dấu mốc thời gian để theo dơi các biến cô. Truyện có hai nhân vật chính là Mikael Bloomvist và Lisbeth Salander. Mikael là một kư giả chuyên về tài chính, là người xuất bản và làm chủ chung tạp chí tài chính Thiên Niên Kỷ chuyên đăng những phóng sự lột mặt nạ những hành vi ám muội của các tập đoàn tư bản giàu nhất trong nước. Hiện ông đang bị thua kiện và lănh án 4 tháng tù v́ đă quá trớn khi đụng vào tay tư bản khổng lồ Hans-Erik Wennerstrom. Mikael cho rằng ḿnh đă bị kẻ thù gài bẫy. Bản án tuy cũng quan trọng nhưng hiểm họa tạp chí Thiên Niên Kỷ bị mất uy tín và xụp đổ mới là mối lo ngại chính của Mikael. Trong cơn hoạn nạn, Mikael và Erika Berger, một phụ nữ già nhân ngăi non vợ chồng của Mikael đi đến quyết định tốt nhất lúc này anh nên đi nghỉ phép, vắng mặt chừng một năm để vừa thi hành được bản án (Thụy Điển là nước rất bao dung về luật pháp, phạm nhân có thể thi hành án tù tại gia!) vừa để lánh mặt trong những sinh hoạt của tờ tạp chí. Đang trong t́nh trạng quẫn bách như vậy th́ Mikael kinh ngạc khi nhận được lời mời, qua vị luật sư Herr Frode của Henrik Vanger, đến gặp ông trùm tư bản khổng lồ nhưng rất kín tiếng này. Tuy Henrik hứa sẽ trả cho công việc ông muốn Mikael thực hiện một món tiền khá lớn. Lúc đầu anh từ chối nhưng khi Henrik cho biết sẽ cung cấp cho anh những bí mật về Wennerstrom để anh trả thù th́ Mikael nhận lời ngay. Henrik nay đă ngoài bảy mươi, hiện là người đứng đầu gịng họ tỷ phú lâu đời Vanger, nhưng từ hơn 30 năm nay ông vẫn đau khổ, bị ám ảnh về cái chết đầy bí ẩn của người cháu gái tên là Harriet xảy ra vào thập niên 70s. Hơn thế nữa, kể từ sau khi Harriet biệt tích, hàng năm cứ vào ngày sinh nhật của ông, Henrik đều nhận được một bông hoa – chỉ duy nhất một bông – được bỏ vào một trong cái hộp có nắp kính kín, và tung tích kẻ gửi hoa hoàn toàn bí ẩn. Henrik tin rằng nếu biết được tung tích kẻ gửi hoa th́ có thể sẽ phăng ra sự thật về vụ án mang Mặc dù sau khi tai nạn xảy ra, trong nhiều năm sau đó cảnh sát cũng chịu thua không phanh phui được sự thật vụ án mạng này. Và nay Henrik gọi Mikael tới để giao cho nhiệm vụ đi t́m sự thật, v́ Henrik vẫn chưa tin là Harriet đă chết.
Hiện nay Henrik và thân tộc vẫn cư ngụ tại “triều đ́nh” nằm trong bán đảo Hedeby, chỉ có một ngả giao thông duy nhất nối liền dinh thự này với thành phố Hedestad kế cận qua một cây cầu. Vào ngày cô thiếu nữ Harriet vừa tṛn 16 tuổi mất tích, có một tai nạn xảy ra trên chiếc cầu này – một chiếc xe du lịch đâm vào một xe chở dầu – cho nên giao thông bị tắc nghẽn trong mấy giờ. Theo hồ sơ điều tra của cảnh sát th́ trước khi tại nạn giao thông này xảy ra, có người vẫn c̣n nh́n thấy Harriet, và măi mấy ngày sau cái tai nạn xe cộ này người ta mới khám phá ra Harriet đă biến mất. Xác của cô thiếu nữ này cho đến nay vẫn chưa được t́m thấy. Để giữ kín nhiệm vụ được giao phó, Henrik và Mikael đă đồng ư đồn thổi thông tin lư do sự có mặt của Mikael trong tiểu vương quốc Vanger là anh được Henrik thuê viết cuốn lịch sử gịng họ Vanger. Lư do này đưa ra là để tránh sự chú tâm đề pḥng của đông đảo thân tộc của ông hiện cư ngụ quanh vùng. Mikael được chủ nhân Henrik xếp đặt cư ngụ trong một căn nhà nhỏ khuất tịch, cho anh sử dụng kho tài liệu rất phong phú của gịng họ, kể cả những bức ảnh quí giá. Mikael cũng làm quen và trở nên thân thiết với một ông già chủ nhân một tiệm cà phê trong vùng, ông già này là kẻ biết khá nhiều về triều đ́nh Vanger. Sau khi điều tra, t́m hiểu sâu về lai lịch cũng như những hoạt động trong quá khứ của những nhân vật của triều đ́nh Vangar, Mikael nắm được nhiều thông tin và sự kiện cho thấy những bí ẩn, những vụ việc thâm cung bí sử chẳng hạn: trong gịng họ có nhiều vụ cưỡng hiếp, những thủ đoạn làm giàu, triệt hạ đối thủ và triệt hạ lẫn nhau giữa chính những người trong thân tộc, và trong thời đệ nhị thế chiến có những nhân vật trong gia đ́nh này theo và hậu thuẫn chủ nghĩa quốc xă, v.v…Sau khi khởi đầu cuộc điều tra không bao lâu th́ Mikael khám phá ra chính ḿnh cũng đang bị theo dơi, có sự bí mật kiểm tra hành tung của anh: Gia đ́nh Vanger đă thuê văn pḥng điều tra Dragan Armansky theo dơi anh, và người được gài để liên hệ trực tiếp với anh là một thiếu nữ trẻ đẹp tên là Lisbeth Salander. Nhưng việc đời đôi khi cũng thật khó tưởng tượng: Sau những liên hệ buổi đầu rồ dần dần càng ngày càng trở nên thân thiết, Lisbeth không những trở thành một cọng tác viên mà c̣n là người yêu của Mikael.
Lisbeth 24 tuổi là một nhân vật khá kỳ lạ: cô bị chứng máu thiếu dưỡng khí, tóc cắt ngắn nhuộm màu mè, lỗ mũi và chân mày có xuyên lỗ để đeo khuyên, và ḿnh mảy la liệt những h́nh xâm, h́nh đặc sắc nhất là h́nh một con rồng sau gáy. Biệt tài của Lisbeth là tin tặc (hacker), cô có khả năng truy cập vào rất nhiều những hệ thống điện toán để moi thông tin mật và chính v́ vậy văn pḥng điều tra Dragan Armansky mới thuê cô làm việc bán thời gian. Tính cách nổi bật nhất của cô là luôn luôn chống đối, muốn lật đổ mọi quyền hành. Nhưng Lisbeth lại cũng có một tuổi thơ đau buồn vô tận. Khi c̣n nhỏ cô đă bị giam vào trong một bệnh viện tâm thần và suốt thời gian này cô bé Lisbeth cự tuyệt hợp tác với các bác sĩ cũng như nhân viên trong bệnh viện. Mẹ của Lisbeth hiện cũng đang ở trong viện tâm thần và bà cũng không biết Lisbeth là con ḿnh. Khi trưởng thành Lisbeth chịu một phán quyết của ṭa án đặt cô dưới sự giám sát về tài chánh của một người bà con – v́ Lisbeth không thể làm chủ việc tiêu tiền – và người này sau đó đă cưỡng hiếp cô nên bị lănh án tù. Nói chung Lisbeth là một thiếu nữ tâm hồn bị hủy hoại tận cùng, rất mong manh, cực kỳ thông minh và quyến rũ, có khả năng giết người, và khi thấy ḿnh sa chân vào cuộc t́nh lại rất ngạc nhiên thích thú. Cuộc điều tra của Mikael với sự hợp tác của Lisbeth có nhiều khúc quanh với nhiều t́nh tiết kỳ thú. Giả thuyết Harriet bị chính người trong thân tộc hạ sát được đặt ra và kiểm chứng. Câu hỏi chính cần giải đáp là hiện xác của Harriet được dấu ở đâu được tác giả bỏ lửng gây ṭ ṃ cho người đọc. Về phần Mikael, thời gian làm công việc điều tra về cái chết của Harriet không những giúp anh thi hành bản án, tách ḿnh khỏi những âu lo đời thường mà c̣n có thể nói là rất hạnh phúc v́ có Lisbeth kề bên. Tuy kết quả cuộc điều tra bị tác giả Stieg Larsson bỏ dang dở ở cuốn đầu Thiếu Nữ Có H́nh Xâm Con Rồng này để dụ hoặc người đọc t́m cuốn thứ nh́ trong bộ Thiên Niên Kỷ nhưng người đọc khi đọc đến gịng chót quyển sách quả cũng đă cảm thấy “quá đă”, và có lẽ đó là lư do tại sao truyện của Stieg Larsson đă thành công rực rỡ. Có thể nói nếu như John Le Carré đă đưa được truyện trinh thám lên ngưỡng tiểu thuyết th́ Stieg Larsson đă vừa nâng nghệ thuật viết truyện trinh thám lên một ngưỡng cao hơn vừa kéo truyện trinh thám gần với hiện thực đời sống hơn.
© gio-o.com 2009