Salman Rushdie

những đứa trẻ của nửa đêm

Trịnh Y Thư dịch

Đầu tháng 5 năm 2013 này, tại vùng tôi cư ngụ và có lẽ nhiều vùng khác nữa, phim Midnight’s Children sẽ đươc trình chiếu ngoài rạp cho công chúng xem. Tôi đang chờ xem có bạn nào nháy máy di động mời tôi đi xem không. Nhưng trước khi bạn mua vé để cùng tôi bước vào rạp xi-nê, mua một “chậu” ngô rang tẩm bơ thật béo thêm hai li Coca mát lạnh rồi ngồi chăm chú theo dõi các nam nữ tài tử người Ấn diễn tả qua hình ảnh và động tác kiệt tác của nhà văn Salman Rushdie thì tôi mời bạn cùng tôi đọc sơ qua một trích đoạn tác phẩm này.

Midnight's Children của nhà văn Anh gốc Ấn Salman Rushdie, xuất bản lần thứ nhất năm 1981, viết về nước Ấn khi quốc gia này mới thu hồi độc lập từ đế quốc Anh. Cuốn tiểu thuyết biểu trưng cho văn học Ấn thời hậu thuộc địa và có thế ghép vào dòng văn chương hiện thực huyền ảo, nếu cần. Nhân vật trong truyện là những đứa trẻ đặt trong ngữ cảnh lịch sử, một lịch sử có thật. Cuốn tiểu thuyết được trao tặng giải Booker năm 81 và được tạp chí TIME chọn là một trong 100 cuốn sách hay nhất.

À, quên nói với bạn là chính Salman Rushdie là người phụ trách phần viết kịch bản cho cuốn phim, bởi thế có lẽ chúng ta sẽ không thất vọng lắm như các cuốn phim khác mà đa phần người viết kịch bản dựa trên tiểu thuyết đều không thành công lắm trong việc lột tả ý tưởng hoặc thông điệp của tác phẩm. --TYT

Trong suốt mùa chay Ramzàn, hở ra là chúng tôi lại rủ nhau đi xem phim. Sau khi bị dựng dậy bởi bàn tay lắc liên hồi của mẹ tôi; sau bữa ăn sáng trước khi mặt trời mọc gồm dưa hấu và nước chanh đường, và nhất là sáng Chủ nhật, Khỉ Đồng và tôi thay phiên nhau (đôi khi cả hai cùng cất tiếng một lượt) nhắc nhở Amina: "Amma ơi, suất phim mười giờ rưỡi sáng cho chúng em đi nhé, hôm nay là ngày hội quán Metro Cub mà!" Thế rồi chiếc Rover chở chúng tôi đến rạp chiếu phim, nhưng chúng tôi chẳng được uống Coca-Cola, chẳng được nhai khoai tây chiên giòn, cũng không có kem Kwality hoặc bánh bột chiên gói giấy mỡ màng béo ngậy; nhưng chí ít chúng tôi được hưởng không khí mát lạnh của máy điều hoà, vé vào cửa rạp Cub cài trên ngực áo, rồi những cuộc tranh tài, và sau đó người giới thiệu chương trình với bộ ria mép kì quặc bước ra tuyên đọc ngày sinh của những nhân vật nào đó; cuối cùng mới đến màn chiếu phim chính sau một loạt những mẩu phim chiếu thử với những nhan đề như "Phim Mới", "Sắp Chiếu Nay Mai" và cả một phim hoạt hình nữa ("Trong chốc lát, cuốn phim vĩ đại; nhưng trước đó là . . . "): Quentin Durward, hay có lẽ, Scaramouche. "Một phim đánh đấm dữ dội!" Sau khi xem phim chúng tôi kháo nhau như thế ta đây là nhà điểm phim tài danh, "Chỉ là sự nghịch phá ồn ào, to tiếng!"—mặc dù chúng tôi nào biết đánh đấm dữ dội là gì và thế nào là to tiếng. Gia đình tôi ít khi đọc kinh cầu nguyện (ngoại trừ vào ngày Eid-ul-Fitr cha tôi dẫn tôi lên đền thờ Thứ Sáu và dự thánh lễ bằng cách buộc chiếc khăn tay quanh đầu tôi và ấn trán tôi chạm mặt đất) . . . tuy thế chúng tôi luôn luôn chịu ăn chay bởi chúng tôi thích đi xem phim.

Tôi và Evie Burns đồng ý nhau về một điểm: diễn viên điện ảnh lừng lẫy nhất thế giới là Robert Taylor. Tôi cũng thích Jay Silverheels trong vai Tonto, nhưng Clayton Moore trong vai hiệp sĩ Lone Ranger thì lại quá to béo cho vai người hùng, tôi nghĩ thế.

Cha con Evelyn Lilith Burns dọn nhà đến đây đúng vào ngày Tết dương lịch năm 1957, mẹ cô đã qua đời và cha con sống trong căn hộ khu nhà tập thể gồm hai toà nhà xây gạch xấu xí thấp bè bè, mọc lên hồi nào chúng tôi cũng không hay, phía dưới chân ngọn đồi con con nơi chúng tôi cư ngụ, và phân cách một cách kì lạ: người Mĩ và dân nước ngoài (như Evie chẳng hạn) sống ở Noor Ville, còn những người Ấn giàu nổi, những gương thành công, lại tụ cả ở Laxmi Vilas. Đứng từ trên cao, trên khu đất dinh cơ nhà Methwold, chúng tôi nhìn xuống thấy tất cả, da trắng lẫn với da nâu trông rặt như nhau; nhưng chưa ai dám nhìn xuống Evie Burns—ngoại trừ một lần duy nhất. Một lần duy nhất có người trèo lên người cô.

Trước khi biết mặc quần dài tôi đã yêu Evie; nhưng vào năm đó tình yêu là cái gì lạ lẫm, xảy ra theo phản ứng dây chuyền. Để tiết kiệm thời gian, tôi sẽ sắp đặt cho chúng tôi ngồi cùng hàng ghế trong rạp chiếu phim Metro; Robert Taylor long lanh trong ánh mắt chúng tôi trong lúc chúng tôi ngồi say sưa ngây ngất với những hình ảnh nhấp nháy trước mặt—ghế chúng tôi ngồi cũng được sắp theo thứ tự đầy tính cách biểu tượng như sau: Saleem Sinai bên-cạnh-và-yêu Evie Burns, Evie bên-cạnh-và-yêu Sonny Ibrahim, Sonny bên-cạnh-và-yêu Khỉ Đồng, còn Khỉ thì ngồi nơi ghế cuối cạnh lối đi bụng đói cồn cào . . . Có lẽ tình yêu của tôi cho Evie kéo dài hết sáu tháng của cuộc đời tôi; hai năm sau, cô dọn nhà về lại Mĩ, cô cầm dao đâm một bà già và bị tống vào trại cải huấn.

Ở thời điểm này tôi phải bày tỏ lòng biết ơn của tôi: giả như Evie không dọn nhà đến sống chung khu xóm với chúng tôi, có lẽ truyện của tôi sẽ chẳng bao giờ vượt quá khuôn khổ chuyện du-lịch-trong-tháp-đồng-hồ hoặc gian lận trong lớp học . . . và sẽ không có cực điểm câu chuyện xảy ra tại khách xá Widows, không chứng cớ cho những lí lẽ của tôi, không đoạn kết trong cái xưởng máy nhả khói mà trên đó nhảy múa hình tượng nữ thần Mumbadevi làm bằng đèn nê-ông màu vàng nghệ và màu xanh lục liên hồi nhấp nháy. Nhưng Evie Burns (cô là con rắn hay cái thang? Câu trả lời hiển nhiên là: cả hai) thật sự đã đến, đem theo chiếc xe đạp màu bạc và cô đã giúp tôi không những khám phá ra những đứa trẻ của nửa đêm mà còn khiến tôi biết chắc về sự phân chia trong khu đô thị Bombay này.

Hãy đi ngược lại từ lúc ban đầu: mái tóc cô là rơm thằng bù nhìn, da dẻ cô lấm tấm đầy tàn nhang và răng cỏ cô sinh sống bên trong cái lồng kim loại. Hàm răng dường như là món vật duy nhất trên cõi đời cô cảm thấy bất lực trước nó—chúng mọc vô trật tự, cái này lấn cái kia theo đường lối điên khùng gớm ghiếc và cô đau đớn lắm mỗi khi ăn kem. (Tôi tự cho phép mình tổng quát hoá như thế này: người Mĩ chinh phục cả vũ trụ, nhưng họ vẫn chưa làm chủ được cái miệng của mình; trong khi đó Ấn Độ vẫn là quốc gia lạc hậu nhưng trẻ em Ấn luôn có hàm răng cực tốt.)

Khổ sở vì răng, Evie của tôi vẫn anh dũng vươn lên. Cô không chịu để xương xẩu và hàm lợi khống chế mình, cô ăn bánh ngọt uống Coca như thường và không bao giờ nghe cô than van. Một đứa trẻ cứng cỏi, Evie Burns: qua hành vi chiến thắng cơn đau cô khẳng định sự tối cao của cô trên tất cả đám chúng tôi. Một điều được quan sát kĩ lưỡng, đó là tất cả người Mĩ đều cần có một biên cương: sự đau đớn là của cô và cô quyết tâm đẩy nó ra khỏi con người cô.

Có lần tôi ngượng ngập đem đến tặng cô cái chuỗi đeo cổ kết hoa (hoàng-hậu-của-bóng-đêm cho hoa-huệ-của-buổi-tối) tôi mua với chính tiền túi từ bà bán hàng rong ở mũi Scandal. "Tao chẳng bao giờ đeo hoa," Evelyn Lilith bảo tôi, đoạn cô ném nó lên không trung và bắn nó nát tơi tả bằng khẩu súng hơi hiệu Daisy của cô. Phá nát chùm hoa bằng khẩu Daisy, cô cho biết cô không phải là hạng người dễ quy phục, cho dù đó là xâu chuỗi kết hoa: cô là bà-chúa-nhỏ, một đứa trẻ thất thường, lúc nào cũng quay mòng mòng như con vụ. Và dưới mắt tôi, cô còn là Eva, là quả táo của Adam.

Cô đến bằng cách nào: Sonny Ibrahim, anh em nhà Sabarmati Mắt Híp và Tóc Dầu, Cyrus Dubash, Khỉ và tôi đang chơi bóng chày Pháp ở khoảnh đất của gánh xiếc giữa bốn toà nhà khu Methwold. Một cuộc chơi bóng ngày Tết dương lịch: Toxy vỗ tay bên trong ô cửa sổ có chấn song sắt nhà cô; thậm chí Bi-Appah cũng tỏ ra vui vẻ và không hề gây phiền nhiễu cho chúng tôi tí nào. Bóng chày—ngay cả bóng chày chơi theo lối Pháp, và thậm chí các tay chơi bóng là trẻ con như chúng tôi—là môn chơi không ồn ào: sự an bình như được thoa xức bởi dầu hạt đay. Tiếng hôn gió của quả cầu da và cây liễu; tiếng vỗ tay lác đác; thi thoảng có tiếng hét—"Bắn! Bắn!"—"Gì thế?" vang lên—nhưng với Evie trên chiếc xe đạp của cô thì không thế.

"Ê! Mấy thằng kia! Mấy thằng Alla! Chúng mày sao thế? Điếc cả đấy à?"

Tôi đang cầm chày đánh bóng (trông ngon lành như Ranji, uy vũ như Vinoo Mankad chứ chẳng chơi) lúc cô phóng chiếc xe hai bánh lên đồi, mái tóc rơm rạ của cô phất phơ theo gió, tàn nhang cháy đỏ rực, miệng mồm đầy kim khí lấp lánh những tín hiệu dưới ánh mặt trời, một con bù nhìn cưỡi trên viên đạn bạc . . . "Ê! Mấy thằng nhãi ranh mũi chưa sạch kia! Đồ ngu! Đừng dán mắt vào quả bóng nữa! Hãy xem tao này. Xem tao biểu diễn đây này."

Thật không biết làm sao vẽ lên hình ảnh Evie Burns mà không kèm theo chiếc xe đạp; đó không phải là loại xe thường thấy mà là một trong những chiếc đời cuối của thương hiệu Arjuna Indiabike ngày nay không còn nữa, xe vẫn còn trong tình trạng tốt, nó có đến năm số, tay lái quấn băng cao su và yên xe bọc da báo. Sườn xe sơn màu bạc (tôi không cần nhắc bạn, đây là màu của con ngựa hiệp sĩ Lone Ranger cưỡi) . . . Mắp Híp lôi thôi lếch thếch, Tóc Dầu sạch sẽ gọn gàng, Cypres thông minh xuất chúng, Khỉ, Sonny và tôi—những đứa bạn không đâu tìm thấy, những đứa con thật sự của mảnh đất này, những kẻ thừa kế chính thức—Sonny với tính khí lù dù ngơ ngác kể từ khi cái cặp thai bấm thủng óc nó khá sâu và tôi với những hiểu biết bí mật khá nguy hiểm—vâng, tất cả chúng tôi, những tay đấu bò, những chỉ huy trưởng Hải quân tương lai, đứng đó người cứng đơ miệng há hốc mắt nhìn theo Evie lượn lờ chiếc xe đạp càng lúc càng nhanh-nhanh-hơn-nữa-nhanh-hơn-nữa chung quanh rìa khu đất gánh xiếc. "Lũ ngu! Nhìn tao đây này! Nhìn tao chạy này."

Lúc ngồi trên yên da báo lúc nhích hẳn ra, Evie biểu diễn. Một chân trên yên một chân duỗi hẳn ra phía sau, cô quay mòng mòng chung quanh chúng tôi; cô lấy tốc độ đoạn chổng ngược đầu lên yên xe! Cô có thể ngồi xoạc buông thõng hai chân hai bên bánh xe trước; hoặc mặt hướng về phía sau, chân đạp ngược . . . cô biết cách biến trọng lực thành nô lệ cho mình, còn tốc độ là bạn cô, và chúng tôi biết một sức mạnh vũ bão đã đến, một con bé phù thuỷ cưỡi xe, những cánh hoa từ hai hàng cây bên đưởng rơi xuống biến chỗ cô đi qua thành đường hoa, bụi đỏ bốc lên thành đám mây tán thưởng, bởi gánh xiếc đã tìm ra người chủ trì, nó là tấm bố làm thành bức hoạ bên dưới đường cọ của hai cái bánh xe đạp quay tít cô dùng để vẽ vời.

Đến đây chúng tôi nhận ra thêm điểm nữa, đó là vị anh thư của chúng tôi còn đeo một khẩu súng bắn hơi hiệu Daisy bên hông phải . . . "Còn nữa chúng mày ơi! Chưa hết đâu." Cô miệng hét tay rút phăng khẩu súng. Đạn bi cô bắn ra làm đá biết bay, những đồng anna¹ chúng tôi ném lên không trung cô bắn trúng phóc rơi xuống đất lả tả. "Ném nữa đi! Ném nữa!" Cô ra lệnh và thằng Mắt Híp đành hi sinh bộ bài Tây quý giá của nó mà miệng không dám làu bàu than thở tí nào cho cô giơ súng bắn thủng đầu những thằng già Tây. Quả là Annie Oakley chứ chẳng sai, một Oakley còn niềng răng—chẳng ai dám nghi ngờ tài bắn bách phát bách trúng của cô, ngoại trừ một lần, và đó là lúc bóng xế của thời đại cô làm trùm, trong một cuộc xâm nhập thế giới mèo kinh khiếp và có những trường hợp giảm khinh, chạy tội.

Mặt mày nhễ nhại mồ hôi, Evie Burns xuống xe và dõng dạc tuyên bố với mọi người: "Kể từ nay tao là đại tù trưởng ở đây! Nghe rõ chưa lũ mọi? Tụi bay có ai phản đối gì không?"

Dĩ nhiên chẳng ai dám phản đối; tôi biết tôi yêu cô gái từ đấy.

Tại bờ biển Juhu, lần nào chơi trò đua lạc đà Evie cũng về nhất, cô uống nước cốt dừa nhiều hơn bất cứ thằng con trai nào trong bọn tôi, và nước biển Arabia mặn như thế mà cô vẫn mở mắt khi lặn dưới nước.

Có thể nào cách nhau chỉ sáu tháng mà khác biệt đến thế không? (Evie hơn tôi sáu tháng.) Điều đó có cho phép tôi ngang hàng với cô khi nói chuyện với người lớn không? Có kẻ thấy Evie tán chuyện gẫu với lão già Ibrahim Ibrahim; cô còn bảo Lila Samarmati dạy cô cách trang điểm; cô đến thăm Homi Catrack trao đổi chuyện súng ống với hắn. (Quả là điều mỉa mai bi thảm về cuộc đời của Homi Catrack bởi một kẻ say mê súng đạn như hắn lại có lúc bị họng súng chĩa vào người . . . ở Evie hắn thấy cô giống hắn, một đứa trẻ không mẹ nhưng không như Toxy của hắn, cô sắc lẻm như lưỡi dao và sáng láng tựa thuỷ tinh. Evie Burns không hề tỏ ra thương xót cô gái đáng thương Toxy Catrack chút nào. "Đầu nó thối rồi." Có lần cô tuềnh toàng bảo chúng tôi như thế, "Phải bắn cho nó gục xuống như chuột." Nhưng Evie ơi: chuột không phải là loài yếu đuối! Mặt cô có cái gì giống chuột nhiều hơn toàn thể thân xác cô gái Toxy mà cô kinh tởm.)

Đấy là Evelyn Lilith; trong vòng vài tuần lễ cô dọn nhà đến khu xóm này tôi châm ngòi cho một phản ứng dây chuyền mà bởi hiệu ứng của nó tôi không bao giờ hoàn toàn phục hồi.

Bắt đầu là Sonny Ibrahim, Sonny-nhà-kế-bên, Sonny của cái cặp thai, người kiên nhẫn ngồi sau cánh gà của câu chuyện tôi kể; chờ đợi dấu hiệu nào đó để đứng lên. Thuở đó Sonny là thằng bé mang thương tích thê thảm: cái cặp thai bấm vào óc chẳng nhằm nhò gì. Yêu Khỉ Đồng (ngay cả yêu với ý nghĩa của đứa trẻ lên chín) là chuyện chẳng dễ dàng chút nào.

Như tôi kể, em gái tôi, kẻ sinh sau đẻ muộn và không được ca tụng, trở nên đứa khó thương và nó phản ứng dữ dội với bất kì ai tỏ lộ tình thương yêu mến với nó. Mặc dù có người tin nó biết nói tiếng chim tiếng mèo, nhưng tiếng nói êm ái của ngôn ngữ yêu đương chỉ khiến nó nổi điên như thú vật; nhưng khổ nỗi Sonny lại quá khờ dại để hiểu lời khuyên của mọi người đừng nên đến gần Khỉ. Cả mấy tháng trời nay nó cứ sà lại quấy rầy con bé với những câu nói như, "Em gái của Saleem ơi, em là cái gì chắc nịch đẹp đẽ!" hoặc "Này, em muốn làm bạn gái của anh không? Tụi mình sẽ đi xem phim với ayah² của em, nhé . . ." Mấy tháng trời nó tỏ tình với Khỉ Đồng là mấy tháng trời nó khổ sở với con bé—nó đem chuyện ra kể với bà mẹ Sonny, nửa vô ý nửa cố tình nó xô thằng bé vào vũng bùn; thậm chí có lần nó còn dùng vũ lực và để lại những vết cào thật dài trên mặt và vết bầm chú-chó-buồn chung quanh mắt Sonny; nhưng nó nào học được bài học. Và bởi thế, cuối cùng con bé sắp đặt cho sự trả thù kinh khiếp nhất của nó.

Khỉ theo học tại trường nữ Walsingham nằm trên đường Nepean Sea; trong trường toàn những đứa con gái người Âu đô con, lực lưỡng; các cô gái bơi như cá và lặn như tàu ngầm. Từ cửa sổ phòng ngủ tôi thấy giờ rảnh rang các cô ra nhởn nhơ ngoài hồ bơi có hình dạng như cái mặt người của hội quán Breach Candy, dĩ nhiên chúng tôi chẳng bao giờ được phép vào chơi trong đó . . . và khi khám phá ra bằng cách nào đó Khỉ kết thân với những đứa con gái kiêu kì kia, lần đầu tiên có lẽ tôi thấy rầu rĩ thật sự . . . nhưng tôi không cãi cọ đôi co với Khỉ; nó có quyền chơi riêng như thế chứ. Những cô gái da trắng thân hình phốp pháp cho nó ngồi chung xe buýt đi học. Có ba cô gái như thế đợi nó để đi cùng ngay chỗ Sonny, Mắt Híp, Tóc Dầu, Cyrus-vĩ-đại và tôi đứng chờ xe trường Cathedral cuả chúng tôi.

Một buổi sáng, tôi quên mất nguồn cơn, chỉ có Sonny và tôi tại bến đợi xe buýt. Có lẽ có cơn dịch cảm cúm hay cái gì đó đang lan tràn trong khu xóm. Khỉ đợi cho Mary Pereira bỏ về và chúng tôi trơ trọi giữa vòng vây những tay lực sĩ bơi lội vai u thịt bắp. Đầu tôi bỗng loé lên ý nghĩ chuyện Khỉ đang rắp tâm thực hiện, không nguyên cớ, tôi xoáy vào ý nghĩ trong đầu nó và hét lên "Ê!"—nhưng quá trễ. Khỉ rít lên the thé, "Anh không được can dự vào!" rồi nó cùng ba cô lực sĩ bơi lội nhào vào đè ngửa Sonny Ibrahim ra cấu xé; người ngủ ngoài đường, ăn mày, người đi xe đạp quay lại nhìn thú vị bởi vì chúng nó đang xé rách quần áo trên người Sonny tả tơi không còn một mảnh . . . "Mẹ kiếp! Cậu cứ đứng đó mà nhìn được sao?" Sonny hét lên cầu cứu, nhưng người tôi cứng đờ, một bên là em gái một bên là thằng bạn thân, tôi biết theo ai bây giờ, trong lúc đó Sonny chỉ biết gân cổ, "Tao sẽ mách ba tao cho mà xem", nước mắt nước mũi ràn rụa, còn Khỉ thì "Cho mày bài học, ai bảo ăn nói bậy bạ như cứt ấy”—“Này, này, đã học được bài học chưa?" giày vớ mỗi nơi một thứ, áo sơ mi, cả áo vét ngoài bị lột hết. "Mày còn dám viết những lá thư tình ngớ ngẩn trẻ con ấy nữa thôi? Khôn hồn thì ngưng ngay đi nghe không!" và "Đấy!" Khỉ lại hét lên ngay lúc xe trường Walsingham đỗ bến và bốn cô gái nhẩy lên xe đi mất. "Ta ta ra ta ta, cái thằng mê gái!" Tiếng cười giễu cợt vẳng lại trong lúc Sonny nằm tênh hênh bên vệ đường đối diện tiệm Chimalker và Reader's Paradise, thân thể trần truồng như lúc lọt lòng mẹ; cái lỗ bị cặp thai bấm thủng trên đầu lấp lánh như vũng nước bởi bi ăng tin trên tóc trôi vào, hai mắt nó cũng đầm đìa nước mắt, "Tại sao nó làm vậy? Tại sao? Tôi chỉ bảo tôi thích nó thôi mà . . ."

"Làm sao tôi biết được," Tôi trả lời Sonny song mắt không biết nhìn vào đâu cho đỡ ngượng, "Nó thế đấy, có vậy thôi." Vào lúc đó tôi không biết là Khỉ có ngày còn gây nên chuyện kinh khiếp hơn nhiều cho chính tôi.

Nhưng đó là chuyện chín năm về sau . . . lúc đó, đầu năm 1957, cuộc tranh cử đã bước qua giai đoạn khai mào: Jan Sangh tranh cử dựa trên dự kiến xây nhà nghỉ cho bò thiêng quá tuổi; ở Kerala, E.M.S. Namboodiripad hứa hẹn chủ nghĩa Cộng sản sẽ đem lại thực phẩm và công ăn việc làm cho mọi người; ở Madras, đảng Anna-D.M.K. của C.N. Annadurai thổi bùng lên ngọn lửa chủ nghĩa địa phương; Quốc hội chống lại bằng cách đưa ra những chương trình cải tổ như đạo luật Thừa Kế trong đó đàn bà Ấn được quyền tương đương khi thừa kế tài sản . . . tóm lại, ai nấy bận rộn ra sức tranh đấu cho chính nghĩa của mình; còn tôi, tuy nhiên, lại đang ở tình trạng lưỡi cứng đơ khi đứng trước mặt Evie Burns và tôi phải vời đến Sonny Ibrahim nhờ nó ra tay giúp đỡ.

Ở Ấn Độ, chúng tôi luôn luôn cảm thấy thua kém người Âu . . . Evie hiện ra giữa chúng tôi mới được vài tuần tôi đã bị thu hút vào những trò bắt chước lố bịch khôi hài văn chương châu Âu. (Ở trường chúng tôi đọc Cyrano bản giản lược; tôi cũng đọc sách hình các truyện cổ. Có thể nói châu Âu tái hiện ở Ấn Độ dưới dạng hoạt kê hài hước . . . Evie là người Mĩ. Cũng thế thôi.

"Nhưng này, cậu bắt tớ làm thế thì chẳng công bằng tí nào. Tại sao cậu không tự mình làm đi?"

"Sonny, cậu nghe tôi này," Tôi nằn nỉ, "cậu là thằng bạn thân của tôi phải không?"

"Ừ, nhưng mà lúc tớ bị nạn cậu đâu có thèm ra tay giải cứu . . ."

"Sonny, nó là em gái tôi, cậu bảo tôi phải làm sao?"

"Ê, Sonny, cậu nghĩ cho kĩ. Nghĩ thật kĩ. Phải cẩn thận lắm với mấy đứa con gái này. Cậu không thấy con Khỉ nó tung hê như thế nào sao! Cậu trải qua rồi cậu phải có kinh nghiệm hơn tôi chứ. Lần này cậu sẽ biết cách làm thế nào cho nhẹ nhàng, suôn sẻ. Mẹ nó, biết đâu nó không thích tôi. Bộ cậu muốn tôi cũng bị lột quần áo trần truồng như cậu hả? Cậu sẽ hả hê lắm nếu tôi cũng bị như thế phải không?"

Một Sonny tốt bụng, ngây thơ, "Ừ, không . . ."

"Được rồi. Cậu cứ đi đi. Cậu chỉ cần gặp nó rồi ca tôi một chút thôi. Chắc nó không chê cái mũi của tôi đâu. Cá tính mới quan hệ chứ. Cậu làm được không?"

"  . . . Ừ . . . ừ . . . tôi . . . được rồi, nhưng mà cậu cũng phải nói chuyện với em gái cậu cho tớ đấy nhé."

"Tôi hứa tôi sẽ nói chuyện với nó, cậu yên tâm. Nhưng cậu biết tính khí nó như thế nào rồi đấy."

Bạn có thể bố trí chiến lược của bạn một cách cực kì cẩn thận nhưng chỉ cần cái vung tay là đàn bà có thể làm đổ bể hết. Cứ một lần thắng cử lại có hai lần thua. Đứng núp sau lớp phiến chắn nơi hang hiên của dinh thự Buckingham Villa, tôi theo dõi Sonny Ibrahim đi vận động cử tri cho tôi . . . và nghe giọng mũi của Evie Burns ré lên đâm thủng không gian với sự khinh dể coi thường: "Đứa nào? Thằng đó hả? Mày về bảo nó đi hỉ mũi cho sạch. Đồ cái thằng nghẹt mũi? Xe đạp còn không biết đi!"

Đúng vậy.

Nhưng rồi chuyện không dừng nơi đó; bởi lúc này (mặc dù qua lớp chắn phân cách nơi tôi đứng với cảnh tượng ngoài kia) tôi không thấy nét mặt của Evie bỗng dịu hẳn xuống và thay đổi sao?—cánh tay Evie (chiều dài cánh tay qua lỗ nhòm như bị cắt thành từng khúc) chẳng đang giơ ra về phía người vận động cử tri của tôi đấy ư?—và đúng không những ngón tay của Evie (mà móng tay bị cắn trụi đến tận thịt) đang đưa lên sờ cái hõm nơi thái dương của Sonny, đầu ngón tay dính bi ăng tin bê bết?—và thật không Evie nói với nó: "Còn mày, như mày đây mới là thằng con trai dễ thương?" Hãy cho tôi khẳng định một điều chắc nịch là tất cả những chuyện hai đứa nó đang làm đều là sự thật.

Saleem Sinai yêu Evie Burns; Evie yêu Sonny Ibrahim; Sonny si mê Khỉ Đồng; nhưng về phần Khỉ thì nó nói gì?

"Allah hỡi, đừng làm con kinh tởm." Em gái tôi nói thế khi tôi cố giải thích cho nó nghe về trường hợp của Sonny, tôi nói hết lòng chứ không qua quít mặc dù nó đã không hoàn tất nhiệm vụ tôi giao phó. Nhưng cử tri đã không bỏ phiếu cho cả hai đứa chúng tôi. Ngón tay cái của họ chỉ ngược xuống mặt đất.

*

Nhưng tôi chưa chịu thua. Sự cám dỗ đến mê muội nơi Evie Burns—người chẳng bao giờ quan tâm đến tôi, tôi phải chấp nhận điều đó thôi—đẩy tôi ngã xuống. (Nhưng tôi không trách cô bởi sau khi ngã xuống tôi lại đứng dậy.)

Bên trong cái tháp của tôi, tôi bỏ những buổi đi chơi lang thang vớ vẩn và âm thầm tính toán tìm cách chinh phục cô gái mặt tàn nhang của tôi. "Chẳng cần đến chim xanh làm gì," tôi tự cố vấn mình như thế, "Chính mình sẽ phải làm chuyện này thôi." Cuối cùng, tôi đi đến kế hoạch như sau: Tôi sẽ phải chia sẻ với cô những gì cô yêu thích, sự đam mê của cô cũng là của tôi . . . súng, chẳng bao giờ tôi thích chơi súng. Thế là tôi quyết định học đạp xe đạp.

Sau nhiều lần yêu cầu từ đám trẻ sống trên ngọn đồi con này Evie chịu dạy chúng tôi nghệ thuật lái xe đạp của cô; thế là tôi theo đuôi những đứa khác vào học. Chúng tôi tụ tập trên mảnh đất trống của gánh xiếc; Evie đứng giữa, người điều khiển trò xiếc tối cao, chung quanh là năm chiếc xe đạp lắc lư nghiêng ngả, ai nấy đặt hết tâm trí vào Evie . . . trong lúc đó thì tôi đứng bên cạnh Evie, đứng bởi tôi không có xe đạp. Trước khi Evie dọn nhà đến đây tôi không mấy thích chạy xe và vì thế không ai mua xe cho tôi . . . tôi nhẫn nhục chịu đựng những lời nhiếc móc của Evie như đang quất vào mặt:

"Mày ở đất nẻ nào mới chui lên thế hả thằng mũi to? Chắc là mày muốn mượn xe của tao đấy phải không?”

"Không phải thế đâu." Tôi ân hận mình đã nói dối nhưng cô vẫn sấn sổ, "OK, OK," Cô nhún vai. "Mày thử trèo lên yên xe để tao xem mày làm được trò gì ra hồn nào."

Hãy cho tôi tiết lộ ngay một điều, đó là trong lúc ngồi trên yên chiếc xe đạp Arjuna màu bạc người tôi tràn trề cảm giác phấn khích, hứng khởi; Evie bước nhanh vòng vòng theo xe tay giữ chặt tay lái miệng la bài hãi: "Thăng bằng chưa, thăng bằng chưa hả thằng ôn

con? Trời ơi! Không ai có thời gian giữ xe cho mày đi như vầy suốt năm đâu!"—trong lúc Evie giữ xe cho tôi chạy vòng vòng như thế, tôi cảm thấy . . . như thế nào nhỉ? Phải dùng từ ngữ nào diễn tả đây . . . Vui sướng, đúng đấy tôi cảm thấy vui sướng.

Vòng vòng vòng vòng . . . Cuối cùng, để làm cô vui lòng, tôi ấp a ấp úng, "OK . . . tôi nghĩ tôi . . . để tôi chạy," và ngay tức khắc cô đẩy tôi một cái thật mạnh và con quái vật màu bạc hung hãn phóng lên phía trước băng ngang bãi đất của gánh xiếc . . . Tôi nghe tiếng cô hét từ đằng sau: "Thắng! Thắng lại! Tiên sư mày thằng ngu!"—nhưng tay tôi bỗng tê cứng như tấm ván, và COI CHỪNG kìa trước mặt tôi là chiếc xe hai bánh màu xanh của Sonny Ibrahim, đến đụng nhau mất thôi, TRÁNH RA! ĐỒ ĐIÊN! Sonny ngồi trên yên cố hết sức lạng tránh xe tôi nhưng không hiểu sao cái vệt màu xanh vẫn phóng vút vào cái màu bạc, Sonny bẻ quặt về phía phải nhưng tôi cũng đâm về hướng đó Í A CÁI XE TÔI hai bánh xe màu xanh màu bạc đâm vào nhau, sườn xe này hôn sườn xe kia, người tôi quăng lên bay bổng qua tay lái về hướng Sonny và nó cũng bay một đường pa-ra-bôn tương tự hướng về phía tôi RẦM hai chiếc xe đạp rớt xuống đất bên dưới chúng tôi, khoá vào nhau quấn quýt và RẦM lơ lửng trên không trung Sonny và tôi gặp nhau, đầu Sonny chào đón đầu tôi . . . Hơn chín năm trước tôi sinh ra với hai cái thái dương vồ ra, và thái dương của Sonny thì bị cái cặp thai làm cho hõm xuống; hình như mọi thứ trên đời đều có lí do của nó bởi giờ đây cái thái dương vồ của tôi tìm đúng ngay vết lõm trên thái dương của Sonny để nhập vào. Vừa vặn đến tuyệt hảo. Hai cái đầu nhập vào nhau và chúng tôi rơi xuống đất, rất may không đè lên hai chiếc xe đạp, THỊCH và trong khoảnh khắc thế giới biến mất dưới mắt tôi.

Thế rồi Evie và những đốm tàn nhang của cô bốc cháy bừng bừng, "Úi chao thằng ôn dịch! Thằng nhãi ranh . . . Trời ơi! Mày làm hỏng mất xe của tao rồi  . . ." Nhưng tai tôi chẳng nghe gì cả, bởi cái tai nạn nơi bãi đất trống gánh xiếc là chặng cuối của cái tai ương do bộ ngực ẩm ương khởi đầu, và nó vang lên trong đầu tôi, thật rõ chứ không còn là tiếng vo ve thì thầm mà tôi không bao giờ nhận ra, tất cả ùa lên tới tấp gửi tín hiệu tôi-đây, từ đông tây nam bắc . . . những đứa trẻ sinh ra vào đúng nửa đêm hôm đó đang kêu "tôi", "tôi", "tôi", và "tôi."

"Ê! Này thằng nhãi! Mày làm sao thế? . . . Ê! Tụi mày biết mẹ nó đâu không?"

*

Gián đoạn, lúc nào cũng bị gián đoạn! Những phần đời khác nhau của cuộc sống tạm gọi là phức tạp của tôi, với sự ngoan cố hết sức phi lí, nhất định không chịu nằm yên bên trong ngăn tủ riêng của chúng. Giọng nói từ trong cái tháp chuông đồng hồ cứ xía ra xâm chiếm bãi đất gánh xiếc, vốn được xem là giang sơn của Evie . . . và giờ đây, ngay giữa khoảnh khắc tôi cần miêu tả những đứa trẻ đáng yêu của thế giới tíc toóc thì tôi lại bị lôi đi—hồn phách tôi bị cuốn về cái thế giới tàn tạ của ông bà tôi, Aadam Aziz, ông tôi, lại đứng ra cản trở câu chuyện thần tiên tôi đang kể trơn tru. Hứ, cái gì không chữa được đành phải chịu trận thôi.

Tháng giêng năm đó, trong lúc tôi nghỉ dưỡng thương chờ lành vết nứt trên đầu gây nên bởi cái tai nạn thảm khốc của bài học tập lái xe đạp, ba mẹ tôi đưa cả nhà lên Agra để gặp gỡ toàn thể mọi người trong đại gia đình. Tưởng vui vẻ hoá ra nó còn buồn thảm hơn cái Lỗ Đen (có lẽ là sản phẩm của trí tưởng tượng) của thành phố Calcutta. Suốt hai tuần lễ chúng tôi phải ngồi nghe vợ chồng Emerald và Zulfikar (nay đã là Thiếu tướng trong quân đội nhưng ông muốn mọi người gọi ông là tướng thôi) kể xấu người khác và úp úp mở mở khoe khoang gia sản kếch sù của hai người mà nay đã lên đến hàng thứ bảy những người giàu có nhất Pakistan, đứa con trai của hai người, thằng Zafar đi theo rình để giật cái đuôi sam màu hung đỏ sau gáy Khỉ Đồng (nhưng nó chỉ làm được một lần!) Chúng tôi cũng bàng hoàng sửng sốt khi chứng khiến cảnh ông chú làm công chức Mustapha và bà vợ lai Ba Tư của ông dùng gậy đánh đập bầy con nhốn nháo phá phách của ông bà, và cái mùi hăng hắc nồng nặc toả từ thân gái già không chồng Alia bay ra khắp nơi khiến đồ ăn đồ uống của chúng tôi trở nên hư thối, và ba tôi tối nào cũng rút vào đi ngủ sớm để tiếp tục cuộc chiến tranh bí mật giữa ông và thần djinn³; và còn nhiều thứ nhiều thứ nhiều thứ tệ hơn thế.

Một hôm vào lúc nửa đêm tôi tỉnh giấc và thấy giấc mơ của ông tôi bên trong đầu tôi, và vì thế tôi trông thấy ông như ông thấy chính ông—một người đàn ông già nua đang bị nghiền nát mà ở ngay tâm điểm của ông, khi luồng sáng phả xuống đúng chỗ, có thể nhận thức ra đó là cái bóng vĩ đại. Lòng xác tín thời tuổi trẻ đem đến sức mạnh cho ông giờ đây héo úa theo giời gian dưới sức ép của tuổi già, của Đức Mẹ và sự thiếu vắng những người bạn đồng điệu chung quanh, cái lỗ cũ kĩ tái hiện ngay giữa thân hình ông khiến ông giống như bất kì ông già da dẻ nhăn nheo tuếch toác nào khác, Thượng đế (và các mê tín khác) mà ông gần như suốt đời chống chọi đang dần chế ngự ông . . . trong lúc đó Đức Mẹ suốt hai tuần tìm đủ mọi cách để làm nhục bà vợ làm nghề diễn viên điện ảnh đáng khinh ghét của chú Hanif. Và đó cũng là thời gian tôi sắm vai con ma trong vở kịch trẻ con và tôi tìm thấy bên trong cặp da của ông tôi một tờ giấy cũ đầy lỗ mối gặm nhưng cái lỗ to nhất trên tờ giấy là do người làm, và khi chuyện đổ bể tôi đã phải trả giá khá đắt cho cái thói tò mò tọc mạch này, tôi bị ông mắng cho một trận nên thân.

Nhưng hai tuần lễ không hẳn là hoàn toàn vô bổ. Tôi kết bạn với Rashid, anh làm nghề kéo xe (chính anh là người khi còn trẻ đã đứng giữa cánh đồng ngô hét không thành tiếng và giúp Nadir Khan chui vào phòng tắm của Aadam Aziz); anh lén ba mẹ tôi đưa tôi ra ngoài chơi, anh dạy tôi đạp xe đạp. Khi lên đường trở về nhà tôi giữ bí mật này cùng với các bí mật khác trong người: riêng bí mật này tôi không nghĩ tôi sẽ giữ được lâu.

. . . Và trong lúc ngồi trên tàu hoả về nhà tôi nghe thấy tiếng người văng vẳng bên ngoài buồng chúng tôi ngồi: "Ohé, maharaj! Xin ngài mở cửa giùm!"—tiếng những kẻ đi tàu lậu mắng chửi với những người tôi muốn nghe, những giọng nói mới bên trong đầu tôi—và rồi tàu cặp bến ga Trung ương Bombay, đường về băng qua trường đua ngựa, miếu đền, và Evelyn Lilith Burns yêu cầu tôi phải hoàn tất phần vụ của cô trước khi tôi được phép tập trung vào các việc cao hơn.

"Về đến nhà rồi!" Khỉ kêu lên. "Mau lên . . . Về-lại-Bom!" (Nó cảm thấy nhục nhã lắm. Ở Agra nó bị đốt thành tro bên trong đôi ủng của ông tướng.)

Tháng 10 năm 1955, Uỷ ban Tái lập Quốc gia đệ trình lên ông Nehru bản báo cáo của Uỷ ban; năm sau những khuyến nghị trong bản báo cáo được đem ra thi hành, Nước Ấn được chia ra thành mười bốn bang và sáu "địa hạt" trung ương quản trị. Nhưng biên giới của những bang không phải là sông ngòi hoặc núi non, cũng không phải là những địa hình thiên nhiên; thay vào đó, chúng là những bức tường ngôn ngữ. Ngôn ngữ phân cách chúng tôi: Kerala là đất của những người nói tiếng Malayalam, ngôn ngữ duy nhất trên thế giới mà bạn đánh vần cái tên xuôi hay ngược đều giống nhau; thế rồi ở Karnakata bạn phải biết tiếng Kanarese; còn bang Madras—bị cứa ngang và ngày nay có tên khác là Tamil Nadu—là đất của những kẻ say đắm tiếng Tamil. Tuy thế, vì có những điều khuất tất, không ai để ý đến bang Bombay; và ở thành phố Mumbadevi, những cuộc diễn hành ngôn ngữ trở nên dai dẳng và ồn ĩ hơn và cuối cùng hoá thân thành những đảng phái chính trị, đảng Samyukta Maharashtra Samiti (Liên hiệp Maharashtra) đứng lên đại diện cho ngôn ngữ Marathi và yêu cầu thành lập bang Maharashtra, trong khi đó đảng Maha Gujarat Parishad thì diễn hành dưới lá cờ của ngôn ngữ Gujarati và mơ tưởng có ngày dựng bang ở phía bắc của thành phố Bombay, lãnh thổ kéo dài đến tận bán đảo Kathiawar và đầm lầy Rann of Kutch . . . Tôi đang làm nóng tất cả những dữ kiện lịch sử nguội ngắt này, những cuộc tranh giành vô bổ giữa các ngôn ngữ Marathi, Gujarati này nọ để giải thích tại sao vào hôm tháng hai năm 1957 đó, ngay sau khi chúng tôi từ Agra về, khu Methwold bị cắt đứt khỏi thành phố bởi một dòng người diễn hành vừa đi vừa đồng thanh ca hát, họ tràn ngập con đường Warden còn hơn nước mưa mùa bão lũ, một cuộc diễn hành dài đến nỗi mất hai ngày trời đoàn người mới qua hết và người ta bảo tượng Sivaji sống dậy chổng ngược đầu xuống đất mà đi. Người đi biểu tình cầm cờ đen; nhiều người đóng cửa tiệm, hàng quán để đi biểu tình, có người là công nhân viên xưởng dệt ở Mazagaon và Matunga đình công bỏ nhiệm sở; nhưng trên đỉnh ngọn đồi con của chúng tôi, chúng tôi nào biết họ là ai làm công việc gì; đối với lũ trẻ con chúng tôi thì đoàn kiến ngôn ngữ trên đường Warden  thu hút chúng tôi như ngọn đèn điện thu hút con ngài. Cuộc diễn hành quá vĩ đại, tinh thần những người trong đó quá cao độ đến nỗi tất cả những cuộc diễn hành trước đấy đều bị xoá mờ trong tâm khảm như thể chưa bao giờ có—và chúng tôi đều bị cấm, không đứa nào được phép bén mảng lại gần dù chỉ để nhìn trong thoáng chốc. Vì thế đứa nào là đứa can đảm nhất trong bọn? Ai là kẻ xúi  chúng tôi lén bò xuống chí ít nửa đoạn đường, chỗ con dốc cao từ trên đồi đổ xuống nhìn sang bên kia đường Warden? Ai là đứa nói: "Sợ cái gì cơ chứ? Bọn mình chỉ xuống đến lưng chừng đồi để nhìn thôi . . . phải không nào?" . . . Mắt mở lớn, những đứa mọi Ấn bất phục tùng dưới sự chỉ đạo của vị nữ tù trưởng Mĩ mặt tàn nhang. ("Họ giết bác sĩ Narlikar đấy—mấy người biểu tình họ dữ lắm," Tóc Dầu lên tiếng cảnh cáo chúng tôi. Evie nhổ đánh toẹt bãi nước bọt xuống giày nó.)

Nhưng tôi, Saleem Sinai, có mưu đồ khác: "Evie," tôi nói với vẻ thản nhiên như không hề có chuyện gì ghê gớm, "cô muốn xem tôi biểu diễn chạy xe đạp không?" Không thấy Evie phản ứng gì cả. Cô đang chìm đắm với cảnh tượng dưới kia . . . và phải chăng dấu tay cô bên trong cái hõm trên thái dương Sonny Ibrahim, đầu ngón tay bê bết bi ăng tin cho cả thế giới nhìn vào? Tôi lặp lại câu nói, lần này nhấn mạnh hơn, tôi nói, "Evie, tôi làm được. Tôi sẽ mượn xe đạp của Khỉ. Cô muốn xem tôi không?" Giọng Evie trả lời đầy vẻ tàn độc lạnh lùng, "Tao đang bận xem cảnh người ta diễn hành, hay hơn nhiều, việc gì tao phải xem mày chạy xe đạp?" Giọng tôi trở nên hơi sụt sùi, "Nhưng Evie à, tôi học được rồi. Đằng ấy phải xem tôi . . ." Tiếng đoàn người ầm ầm từ dưới đường Warden vọng lên át tiếng nói tôi. Cô đứng lưng quay lại tôi, Sonny, Mắt Híp, Tóc Dầu cũng thế, cả cái phần sau trí tuệ của Cyprus nữa . . . em gái tôi, nó cũng thấy dấu tay của Evie trên thái dương Sonny, thúc tôi: "Con nhỏ dễ ghét, anh cho nó bài học đi anh." Tôi trèo lên xe, lượn vòng vòng quanh mấy đứa trẻ. "Này! Thấy chưa?" Tôi thấy lòng phơi phới sung sướng, nhưng cái giọng gắt gỏng đanh đá của Evie lại vang lên làm tôi xụ xuống: "Mày có cút khỏi mắt tao không? Tao đâu muốn nhìn mày chạy xe, cái thằng phải gió kia. Tao muốn nhìn cảnh dưới kia kìa." Ngón tay, móng tay lở lói cùng trỏ về phía đoàn người diễn hành; tôi không bằng đoàn diễn hành Samyukta Maharashtra Samiti! Và mặc dù Khỉ hết lòng hỗ trợ, "Thật không công bằng chút nào! Anh ấy chạy xe giỏi vậy mà chẳng ai lên tiếng khen!"—và mặc dù cảm giác phấn chấn hứng khởi bừng lên trong tôi nhưng tôi vẫn cảm thấy có cái gì không ổn; tôi chạy càng lúc càng nhanh chung quanh Evie, miệng la lớn như thằng khùng, "Ê! Evie! Đằng ấy làm sao thế? Tôi phải làm cái gì để . . ." Và rồi có cái gì đó trấn át tôi bởi tôi nhận ra tôi không cần phải hỏi Evie mình được quyền làm gì, tôi có thể chui vào cái đầu bên trong khuôn mặt đầy tàn nhang và cái miệng răng niềng kim loại kia để tìm ra câu trả lời, chí ít một lần tôi thật sự biết chuyện gì đang xảy ra . . . và thế là tôi chui vào, chân vẫn đạp nhanh, cái đầu của Evie phía trước toàn hình ảnh đoàn người nói tiếng Marathi diễn hành, phía sau nơi cái xó xỉnh trí tưởng của cô là bài hát nhạc Mĩ nào đó, nhưng tôi không quan tâm đến những thứ đó; và giờ đây, chỉ có lúc này, lúc này là lần đầu tiên, lúc này là lúc nhờ những giọt nước mắt của tình yêu đơn phương tôi bắt đầu dọ thám . . . tôi thấy tôi tiến tới, ngụp lặn, bứt phá mọi phòng vệ của cô . . . để chui vào vùng bí mật nơi có tấm ảnh mẹ cô mặc áo ngủ màu hồng tay cầm đuôi một con cá bé xíu, và tôi lại chui vào đầu cô lục lọi sâu hơn sâu hơn sâu hơn nữa, nơi đâu và cái gì khiến cô bị khích động, cứ thế cho đến khi cô giật bắn người và nhìn theo tôi đang chạy vòng vòng vòng vòng vòng vòng chung quanh cô . . .

"Cút ngay đi!" Evie Burns hét lên. Hai tay đưa lên ôm trán. Tôi vẫn đạp xe, mắt lệ đầm đìa, chìm ngập vào thật sâu: Evie đứng dưới ngưỡng cửa căn phòng ngủ, tay cô cầm món vật trông nhọn hoắt và sáng lấp lánh, chất lỏng màu đỏ từ món vật chảy xuống ròng ròng, dưới ngưỡng cửa, trời ơi, và trên giường, người đàn bà mặc áo hồng, trời ơi, Evie với món vật, vết đỏ làm nhơ nhớp cái áo hồng, một người đàn ông đang bước vào, trời ơi, làm sao bây giờ, ô ô ô ôi trời ơi . . .

"ĐI RA ĐI RA ĐI RA ĐI RA ĐI RA!" Lũ trẻ ngơ ngác nhìn Evie hét lên như điên loạn, trong khoảnh khắc chẳng đứa nào nhớ đến đoàn người diễn hành nữa nhưng lại nhớ ra ngay bởi Evie chụp lấy phía sau yên chiếc xe đạp của Khỉ EVIE CÔ LÀM CÁI GÌ VẬY và hết sức bình sinh CÚT ĐI THẰNG CÀ CHỚN, XUỐNG ÂM TI GẶP DIÊM VƯƠNG CHO KHUẤT MẮT TAO!—Cô đẩy tôi thật mạnh, mạnh chưa từng thấy và tôi mất tự chủ cứ thế phóng như bay xuống chân đồi, TRỜI ƠI ĐOÀN NGƯỜI DIỄN HÀNH, bay qua tiệm giặt ủi Bank Box, khu nhà ở Noor Ville và Laxmi Vilas, AAAAAA và đâm thẳng xuống cửa miệng của đoàn người đang ồ ạt đi ngang, đầu mình chân tay, làn sóng người giãn ra trong lúc tôi đâm tới, tiếng la hét chửi rủa ầm ĩ, chiếc xe đạp của đứa bé gái đâm sầm vào lịch sử.

Những bàn tay chụp lấy tay lái chiếc xe đạp và ghì nó lại, tôi giảm dần tốc độ và thấy mình lọt thỏm giữa đám người lố nhố. Những cái miệng nhe ra cười răng trắng nhởn. Nhưng đó không phải là những nụ cười thân thiện. "Xem kìa chúng bây ơi, có thiếu gia từ trên đồi giàu sụ xuống gia nhập bọn mình." Họ nói tiếng Marathi và tôi chẳng mấy hiểu họ nói gì, ở trường tôi dốt nhất môn này, và những cái miệng cười lại hỏi tôi: "Này, tiểu công tử, công tử muốn gia nhập đảng S.M.S. không?" Tôi loáng thoáng hiểu ra họ nói gì và chỉ biết lắc đầu, Không không. Những miệng cười lại hô toáng lên, "Ô hay, thằng nawab⁴ ranh con này không thích tiếng mình chúng mày ơi! Thế thì nó thích tiếng gì?" Tiếng một cái miệng cười khác, "Có lẽ tiếng Gujarati! Công tử nói tiếng Gujarati chăng?" Nhưng Gujarati hay Marathi tôi đều ấm ớ; tôi chỉ biết một câu tiếng Kathiawar; những cái miệng răng nhe ra hối thúc, những ngón tay xỉa xói, "Tiểu chủ, nói, nói cái gì bằng tiếng Gujarati nghe coi!"—thế là tôi buột miệng nói cái câu tôi học từ thằng Glandy Keith Lolaco ở trường khi nó chạy theo ức hiếp những thằng học sinh Gujarati, câu

nói có vần điệu và được dùng như sự giễu cợt:

Soo ché? Saru ché!

Danda lé ké maru ché!

Mày mạnh giỏi?—Tao mạnh giỏi!—Tao lấy gậy đập cho mày sa xuống âm ti! Chẳng có ý nghĩa gì cả; chỉ là chín từ ngữ trống rỗng . . . nhưng khi tôi đọc lên các cái miệng đang nhe răng bỗng nhiên biến thành tiếng cười nghặt nghẽo, thế rồi có người chung quanh tôi lặp lại và càng lúc càng lan ra xa, thật xa, MÀY MẠNH GIỎI--TAO MẠNH GIỎI! Họ buông tôi ra, "Đi đi tiểu chủ, đem xe về đi," họ lại cười nhạo báng, TAO LẤY GẬY ĐẬP CHO MÀY SA XUỐNG ÂM TI. Tôi bỏ chạy lên đồi để lại câu hát của tôi lướt tới phía trước lui lại phía sau đoàn diễn hành dài dằng dặc và cứ thế dập dờn mãi không ngưng, nó biến thành bản chiến ca.

Buổi chiều hôm đó nhóm dẫn đầu đoàn biểu bình Samyukta Maharashtra Satimi chạm trán với nhóm dẫn đầu của đoàn Maha Gujarat Parishad tại khúc quành đường Kemp; tiếng hô khẩu hiệu của băng S.M.S. "Soo ché? Saru ché!" và cổ họng những người bên băng M.G.P. há hốc ra với cơn giận dữ điên cuồng; bên dưới những tấm bảng quảng cáo của hàng không Ấn và của thương hiệu Kolynos Kid, hai phe xông vào nhau đấm đá túi bụi, và với điệu hát cỏn con buồn cười của tôi, trận ẩu đả khởi đầu cho cuộc hỗn loạn ngôn ngữ, chết toi mười lăm nhân mạng và trên ba trăm người bị thương.

Xét ra chính tôi là kẻ chịu trách nhiệm trực tiếp gây nên những bạo động đẫm máu và kết quả bang Bombay bị phân chia, thành phố trở thành thủ phủ của Maharashtra—chí ít tôi ở trong phe chiến thắng.

Cái gì nằm trong đầu Evie? Tội ác hay chỉ là giấc mơ? Tôi không bao giờ tìm ra sự thật; nhưng tôi học được một điều khác: khi bạn chui sâu vào đầu người nào thì người đó cảm nhận ra bạn trong đó.

Evelyn Lilith Burns sau buổi hôm đó không thèm nhìn mặt tôi nữa; nhưng thật lạ lùng, bệnh yêu của tôi được chữa khỏi. (Đàn bà luôn luôn là người thay đổi nếp sống tôi: Mary Pereia, Evie Burns, Jamila Singe, Parvati-phù-thuỷ phải trả lời câu hỏi tôi là ai; Bà Goá, kẻ tôi giữ cho đến phần kết thúc và sau phần kết thúc là Padma, nữ thần phân bò của tôi. Đàn bà vo tròn bóp méo tôi nhưng họ không bao giờ là phần trung tâm của tôi—có lẽ họ nên lấp đầy cái lỗ hổng nơi trung tâm tôi mà tôi thừa hưởng của Aadam Aziz, ông tôi, và bị tiếng nói của tôi chế ngự quá lâu. Hoặc giả—người ta phải cân nhắc mọi trường hợp ở đây—đàn bà cũng làm tôi hãi sợ phần nào.

—Trích đoạn tiểu thuyết Midnight's Children của Salman Rushdie, NXB Random House, 1981.

Trịnh Y Thư dịch

Chú thích của người dịch:

¹ anna: Đơn vị tiền tệ của Ấn thời Anh thuộc.

² ayah: Nữ tì hay nhũ mẫu.

³ djinn hoặc jinni: Thần linh trong Hồi giáo.

⁴ nawab: Quốc trưởng Ấn Độ dưới thời Mông thuộc.

http://www.gio-o.com/TrinhYThuLaCoThangTu

© gio-o.com 2013